Gebelikte şeker hastalığı ne demektir?
Şeker hastalığı (diyabet) kanda yüksek şeker düzeylerine neden olan bir durumdur. Bazı kadınlarda gebe kalmadan önce diyabet mevcuttur. Bazı diğer kadınlarda ise “gestasyonel diyabet” olarak adlandırılan durum şeklinde gebelikte meydana gelir. Yaklaşık %3 kadında gebelikte kan şeker düzeyi bozuklukları görülür.
Gebelik süresince hormonlar, tüm gebe kadınlarda, normal sayılan bir kan şeker düzeyi yüksekliğine neden olur. Eğer bu kan şeker düzeyi yüksekliği nedeni ile vücudunuzda problemler meydana gelirse, gebelikte diyabet hastalığı ortaya çıkabilir. Özel bir diyete başlamanız gerekebilir; hatta insülin enjeksiyonlarına ihtiyacınız olabilir.
Eğer gebe kalmadan önce diyabetiniz var ise, gebelik süresince kan şeker düzeyinizi kontrol altında tutabilmeniz öncekine nazaran daha zor bir hale gelebilir. İnsülin dozunuzu değiştirmeniz gerekebilir.
Eğer gebelik öncesinde veya süresince diyabet tedavi edilmezse şu problemler ortaya çıkabilir:
Kanınızdaki yüksek şeker düzeyleri, bebeğin çok irileşmesine neden olabilir. İri bebeklerde, doğum öncesinde ve sırasında daha çok problem ortaya çıkma riski vardır.
Bebekte, kalp, böbrek ve omurga anomalileri olabilir.
Gebelik esnasında, “pre-eklampsi” olarak adlandırılan yüksek tansiyonunuz olabilir ve bu durum sizde veya bebekte sorunlara yol açabilir.
Erken doğum eyleminiz olabilir (gebeliğin 37. haftası sonlanmadan önce) veya bebeğin erken doğurtulmasını gerektiren durumlar ortaya çıkabilir.
Bebeğin doğumunu takiben, “hipoglisemi” olarak adlandırılan kan şeker düzeyinde düşüklük olabilir.
Bebeğin doğumunu takiben, akciğerleri tam gelişemediği için solunum problemleri ortaya çıkabilir.
Eğer gebelik öncesinde ve süresince doğru bir tedavi alıyor ve düzenli kontrollerinizi yaptırıyorsanız, sağlıklı bir bebek doğurabilme şansınız yüksektir.
Nasıl meydana gelir?
İnsülin, pankreas tarafından salgılanan bir hormondur. Vücudunuzda, şekerin enerjiye dönüştürülmesinde rol oynar. Gebelik hormonları, insülinin çalışma şeklini değiştirebilir. Bu nedenle gebelikte pankreas normalden daha fazla insülin salgılar. Bazen pankreas, kan şekeri düzeyini kontrol edecek kadar yeterli insülini salgılayamaz ve diyabet meydana gelir. Doğumdan sonra kan şeker seviyeleri genellikle normale döner ve diyabetik durum ortadan kalkar.
Neden bazı insanlarda diyabet geliştiği ve bazı diğerlerinde gelişmediği henüz bilinememektedir; ancak bu durumun kalıtımsal olduğu tahmin edilmektedir.
Belirtiler nelerdir?
Pek çok gebe kadın diyabetin belirtilerini fark etmemektedir; ancak idrar ve kan testleri ile diyabetin varlığı gösterilebilir. Diyabetin bazı belirtileri şunlardır:
Susuzluk hissi
Kilo kaybı
Çok fazla yemek yemek
Çok fazla miktarda idrar yapmak
Açıklanamayan yorgunluk
Diyabeti olan bir kadın gebe kalırsa, gebelik esnasında hastalığın kontrolünün zorlaşacağını ve daha kötüleşebileceğini bilmelidir.
Nasıl teşhis edilir?
Tüm gebe kadınların diyabet açısından taranmasının gerekliliği vurgulanmaktadır. Aşağıda belirtilen özellikleri taşıyan kadınlar, gebelikte diyabetin ortaya çıkması açısından risk altındadırlar ve şeker hastalığı açısından taranmaları gerekmektedir:
Ailede diyabet öyküsü
Şişmanlık, özellikle 90 kilogram üstü
Daha önce 4000 gram üstü bebek doğurmuş olmak
Daha önce ölü bebek doğurmuş olmak
Daha önce doğum anomalisi bulunan bebek doğurmuş olmak
Daha önce düşük yapmış olmak
35 yaş üzerinde olmak
Eğer diyabet geliştirme açısından risk altındaysanız, ilk gebelik muayenenizde ve sonraki takiplerinizde diyabet için tarama yapılacaktır. Eğer herhangi bir risk altında olduğunuz bilinmiyorsa, 24 ila 28. gebelik haftalarında tarama yapılacaktır. Tarama, şekerli bir sıvı içilmesini
takiben, 1 saat sonra, bir kan örneği alınmasından ibarettir.
Bu ilk testin sonucu normal değil ise, doktorunuz size 3 saatlik “glikoz tolerans testi” yapacaktır. Bu test için, bir gecelik açlığı takiben bir kan örneği alınmakta; takiben şekerli bir sıvı içimi sonrasında 3 kez olmak üzere her saat başı kan alınmaktadır.
Nasıl tedavi edilir?
Eğer gebeliğiniz esnasında diyabet gelişirse, kan şekeri düzeyinizi aşağıdaki yöntemler ile kontrol altında tutmanız gerekecektir:
Evde kendi kan şeker düzeyinizi kontrol etmek
Özel bir diyet yapmak
Düzenli hafif egzersiz yapmak
Gebelik diyabeti olan bazı kadınların, kan şekeri düzeyini kontrol altında tutmak için insülin almaya da ihtiyaçları olabilir.
Eğer gebe kalmayı planlayan bir diyabet hastası iseniz, gebeliğe hazırlanmak için önceden doktorunuzla konuşmalısınız. Gebe kalmadan önce iyi bir kan şeker kontrolünün olması çok önemlidir. Gebe kaldıktan sonra da ayrıca şunlara dikkat etmeniz gerekmektedir:
Evde daha sık bir kan şeker kontrolü
Diyetinizde değişiklik
İnsülin dozlarınızda sık değişiklikler
Doktorunuza haftalık vizitler
Bebeğinizin sağlığını kontrol etmek için, ek ultrason taramaları ve elektronik fetal monitorizasyonları (NST) gerekmektedir. Doktorunuz ultrason ile, bebeğin vajinal yoldan doğamayacak kadar iri olup olmadığını tespit edebilir; ayrıca bebeğin normal gelişimini kontrol edebilir. Elektronik fetal monitorizasyon (NST) ise, bebeğinizin kalp atımlarını, aktivitesini ve rahminizin kasılmalarını takip eder.
Doğum eyleminiz esnasında, kan şekeriniz çok yakından takip edilecek ve sık kan şeker takipleri yapılacaktır. Eylem esnasında kan şekerinizin kontrolü için, damardan şekerli sıvı ve insülin verilmesi gerekebilir.
Hastalığın etkileri ne kadar sürer?
Gebeliği esnasında diyabet ortaya çıkan pek çok kadında, bebeğin doğumunu takiben bu durum geçer. Doğumdan sonra, normale dönen hormonal denge nedeniyle, vücudun insülin ihtiyacı azalır. Buna rağmen, bu kadınlarda, gelecek 15 ila 20 yıl içerisinde diyabet gelişme riski artmıştır. Bu riskin azaltılması için gebelikten sonra kilo kaybetmelisiniz. Ayrıca diyetinizin sağlıklı olmasına dikkat etmelisiniz. Doktorunuz belirli aralıklarla kan şekeriniz takip edecektir.
Gebelik öncesinde diyabetiniz var idiyse, muhtemelen gebelik öncesindeki durum ve tedavi düzeninize geri döneceksinizdir. Bununla beraber, diyabet komplikasyonları gebelikte daha ciddi hale gelebilir. Eğer gebelik öncesinde iyi bir kan şeker kontrolünüz yok idiyse, bebeğiniz doğum anomalileri açısından yüksek risk altındadır. Doktorunuzla bu riskleri konuşun.
Eğer bir gebeliğiniz esnasında diyabet ortaya çıktıysa, sonraki gebeliklerinizde diyabet ortaya çıkma riskiniz artmıştır. Bir sonraki gebeliğinizde, erken dönemde diyabet açısından taranmalısınız.
Kendimi nasıl koruyabilirim?
Doktorunuz tarafından önerilen diyet, tedavi ve egzersiz programını takip etmek
Kan şeker düzeyinizi kontrol altında tutmak. Bir gün içinde bir veya daha fazla defalar kan şeker düzeyinizi ölçmek durumunda kalabilirsiniz.
Size verilen tedaviyi aynen uygulamak.
Doktorunuz ile tüm randevularınıza gitmek.
Gebelik esnasındaki diyabetin ortaya çıkmasından veya diyabetin gebelikteki muhtemel komplikasyonlarından kendimi nasıl koruyabilirim?
Sağlıklı kilonuzu koruyun.Gebeliğe sağlıklı ağırlık ile başlamak, vücudunuza daha az bir yük getirir. Bunu başarabilmek için uzun dönem bir planlama yapılmalıdır. “Şok diyet”ler daima akılsızca bir yaklaşımdır; ayrıca gebelik esnasındaki bir kilo kaybı tehlikeli olabilir.
Eğer gebeliğin meydana getirmediği bir diyabetiniz var ise, gebe kalmadan önce en az 3 ay normal kan şekeri düzeylerini korumalı ve bu iyi kan şekeri kontrolünü gebelik süresince de devam ettirmelisiniz. Doğum anomalilerini önlemek için en kritik zaman aralığı gebeliğin 8 ila 10. haftaları arasındadır. Bu dönemde, çoğu kadın henüz gebe olduğunu bile bilmemektedir. Eğer diyabet hastası iseniz, gebeliğinizi planlamanız ve sağlığınızı doktorunuz ile her aşamada ile takip etmeniz gerekmektedir.