Myom Nedir?
Rahim yumruları (myomlar) rahimdeki selim (iyi huylu, kanser olmayan) büyümelerdir. Kadın pelvisinde (havsala, leğen kemiği bölgesi, kasık) görülen en sık büyüme tipidir. Tüm kadınların yaklaşık % 25-50’sinde bulunur. Myomları olan pek çok kadın bundan haberdar değildir, çünkü bu yumrular küçük kalabilirler, belirti veya sorun oluşturmazlar. Ancak bazı kadınlarda myomlar büyüklük, sayı ve yerleşimlerinden dolayı sorun yaratabilir. Tüm anormal büyümeler gibi, myomlar bir doktor tarafından incelenmelidir. Bu bölüm
© Myomların çeşitleri
© Belirtileri
© Tanı ve tedavisi hakkında bilgi vermektedir.
Myom Çeşitleri
Myomlar kadınlarda oldukça sık görülen iyi huylu büyümelerdir. 35 yaş üzerindeki yaklaşık her dört ya da beş kadından biri bunlara sahiptir. Rahim yumruları rahmin kas tabakasını oluşturan hücrelerden gelişen büyümelerdir.
Myomların büyüklüğü, şekli ve yerleşimi büyük farklılıklar gösterebilir. Rahmin içerisinde duvarında veya dış yüzeyinde görülebilirler.
Myomlar büyüklük bakımından değişkenlik gösterir. Bezelye kadar küçük olabileceği gibi tüm karnı dolduracak boyutlara ulaşabilir. Büyüdükçe rahmin dışı kadar içini de bozabilir.
Bir kadında sadece tek bir myom veya değişik büyüklükte çok sayıda olabilir. Myomların tek mi yoksa gruplar halinde mi olacağını kestirmek zordur. Uzun bir süre çok küçük kalabilir, birden hızla büyüyebilirler, veya yıllar boyunca yavaş yavaş büyüyebilirler.
Nedenleri
Myomlar 30-40 yaşlarındaki kadınlarda en sıktır, ancak her yaşta görülebilirler. Myomlar oldukça sık olmalarına rağmen onlara neyin neden olduğu hakkında çok az şey bilinmektedir. Kadın hormonu östrojen büyümelerini artırıyor gibi gözükmektedir. Vücuttaki östrojen düzeyleri doğal olaylara bağlı olarak artabilir ya da azalabilir. Örneğin, gebelik östrojende artışa sebep olur, menopoz ise düşüşe. İlaçlar da östrojen düzeylerinde değişikliğe yol açabilir.
Belirtiler
Myomların çoğu, büyük olanlar bile, hemen hiç belirti vermezler. Belirtiler olursa, bunlar sıklıkla şöyledir:
© Adetlerde değişiklikler
o Daha fazla kanama
o Daha uzun veya daha sık adet dönemleri
o Adet sancısı (kramplar)
o Adet dışı zamanlarda vajinal kanama
o Kansızlık (fazla kan kaybına bağlı)
© Ağrı
o Karında veya belde (sıklıkla künt, ağır ve sızlatıcı, ancak keskin olabilir)
o İlişki sırasında
© Baskı
o İdrar yapmada zorluk yada sık idrara çıkma
o Kabızlık, makatta ağrı yada barsak hareketlerinde zorluk
o Karın krampları
© Rahimde ve karında büyüme
© Düşükler ve kısırlık
Bu belirtiler başka sorunların da işareti olabilir. Bu yüzden herhangi bir belirti durumunda doktorunuzu görmelisiniz.
Tanı
Myomların ilk işaretleri rutin bir jinekolojik muayene sırasında tespit edilebilir. Myomlar hakkında daha fazla bilgi verebilecek birtakım incelemeler vardır:
© Ultrasonografi rahmin veya pelvik organların bir resmini oluşturmak için ses dalgalarını kullanır.
© Salin infüzyon sonograsisi (SİS) rahim içine sıvı (serum fizyolojik) verilerek rahmin ultrasonografi eşliğinde incelenmesidir. Bu sayede rahim içindeki myom veya polipler ayrımlanabilir.
© Histeroskopi rahmin içerisini görmede doktora yardım için ince ve kameralı bir alet (histeroskop) kullanır. Vajinadan ve serviksten (rahim ağzı) içeri yerleştirilir. Bu doktorun rahim boşluğu içerisindeki bazı myomları görmesine olanak sağlar.
© Histerosalpingografi (HSG) özel bir röntgen filmidir. Rahmin ve tüplerin şekil ve büyüklüklerindeki anormal değişiklikleri saptayabilir.
© Laparoskopi karnın içerisini görmede doktora yardım için ince bir alet (laparoskop) kullanır. Göbekten veya hemen altından yapılan küçük bir kesiden içeri yerleştirilir. Doktor laparoskop ile rahmin dış yüzeyindeki myomları görebilir.
Görüntüleme tetkikleri, magnetik rezonans görüntüleme (MRI) ve bilgisayarlı tomografi (BT) gibi, kullanılabilir, ancak nadiren gerekir. Bazen bu tetkikler veya diğer işlemler başka bir tıbbi sorunu veya belirtileri incelemek için kullanıldığında rastlantısal olarak myomlar saptanabilir.
Sorunlar
Myomların çoğu sorun oluşturmamasına karşın nadiren komplikasyonlar (problemler) gelişebilir. Rahme bir sap ile bağlı olan myomlar sap etrafında dönebilir. Bu ağrı, bulantı yada ateş yapabilir. Myomlar enfekte olabilir (iltihaplanabilir). Pek çok olguda bu ancak o alanda zaten bir enfeksiyon varsa olur. Çok nadir olgularda myomun hızlı büyümesi ve diğer belirtiler kanseri gösterebilir.
Çok büyük bir myom karnın şişmesine sebep olabilir. Bu tam bir jinekolojik muayene yapmayı zorlaştırabilir.
Myomlar ayrıca kısırlığa neden olabilir. Bu nadirdir ve myomlar bir çiftin kısırlığının nedeni olarak düşünülmeden önce diğer faktörler araştırılmalıdır.
Tedavi
Belirtilere yol açmayan, küçük olan veya menopoza yaklaşan bir kadında görülen myomlar sıklıkla tedavi gerektirmez. Ancak, belli yakınmalar ve belirtiler tedavi gerekliliğini işaret edebilir:
© Fazla kanamalı ya da ağrılı adet dönemleri
© Adetler arasında kanama
© Myom veya yumurtalık tümörü gibi başka bir tümörün ayrımının yapılamaması
© Myomun büyümesinde hızlı artış
© Kısırlık
© Kasık ağrısı
Myomlarınız varsa veya geçmişte olduysa, düzenli kontroller yaptırdığınızdan emin olun. Myomların belirtilerine sahipseniz hemen doktorunuzu görün. Myomlar ilişki sırasında ağrıya sebep olmadıkça cinsel aktivitenizi kısıtlamaya gerek yoktur.
Myomlar ilaç veya cerrahi ile tedavi edilebilirler. İlaçlar, gonadotropin salgılayıcı hormon (GnRH) agonistleri gibi, myomları cerrahiye hazırlık için geçici olarak küçültmede ve kanamayı kontrol etmede kullanılabilirler. Tedavi seçimi sizin kendi istekleriniz ve doktorunuzun myomların büyüklüğü ve yerleşimi hakkındaki tıbbi önerileri gibi etkenlere bağlıdır.
Myomektomi
Myomektomi rahmi yerinde bırakarak myomların cerrahi çıkarılmasıdır. Kadın rahmini muhafaza ettiği için çocuk sahibi olabilme şansı vardır. Bir kadın gerçekten myomektomiden sonra gebe kalırsa sezaryanla doğum yapması gerekebilir (bebek annenin karnına ve rahmine yapılan cerrahi bir kesiden doğurtulur). Ancak bazen myomektomi kısırlığa yol açabilecek rahim içi veya dışı yara izlerine neden olur.
Myomlar çıkarıldıktan sonra tekrar gelişebilir. Tekrarlamanın olasılığı myom sayısı ile yakın ilişkilidir.
Myomektomi birkaç değişik yolla yapılabilir:
Ø Laparotomi
Ø Laparoskopi
Ø Histeroskopi
Kullanılan metot myomların yerleşimi ve büyüklüğüne bağlıdır. Laparotomi için karına bir kesi yapılır. Myomlar daha sonra bu kesiden çıkarılır. Myomlar ayrıca karnın içini görmede kullanılan laparoskop yoluyla da çıkartılabilir.
Histeroskopi rahim boşluğunun içine doğru çıkıntı yapmış myomları çıkarmada kullanılabilir. Myomlar rezektoskop ile, elektrik gücü kullanan ince bir tel halka, veya lazer ile çıkarılabilir. Bu aletlerin her ikisi de histeroskoptan içeri yerleştirilebilir. Rahmin duvarlarında derindeki myomları çıkartamasa da bu yöntem sıklıkla bunların sebep olduğu kanamayı kontrol edebilir. Vakaların çoğunluğunda gece hastanede kalmak gerekmez.
Uterin Arter Embolizasyonu
Myomları tedavi etmede bir diğer yol uterin arter embolizasyonu (UAE) diye adlandırılır. Bu yöntemle rahme giden kan damarları tıkanır. Bu, myomların büyümesine olanak sağlayan kan akışının kesilmesine yardımcı olur.
Bu uygulama genellikle bir hastanede özel olarak eğitilmiş bir radyolog tarafından gerçekleştirilir. Bazı vakalarda ayaktan bir uygulama şeklinde yapılır. Diğer durumlarda, hastanede bir gece geçirmeniz gerekebilir.
Kendinizi rahatlamış hissetmenizi sağlayacak ilaçlar verilir. Kasık bölgenize küçük bir insizyon (kesi) yapılır. Daha sonra kateter denen küçük bir tüp rahmin iki arterinin (atardamar) her birinden geçirilir. Kateter ile myoma kan taşıyan arterlerin içine küçük partiküller (yaklaşık kum tanesi büyüklüğünde) enjekte edilir. Bu myoma olan kan akışını durdurur ve küçülmesine neden olur.
Pekçok kadın işlemden sonra birkaç saat ağrılı kramplar yaşar. Bazı kadınlarda bulantı veya ateş olur. İlaçlar sıklıkla bu belirtilerin tedavisine yardımcı olur.
Nadir olsa da UAE ile bazı komplikasyonlar olabilir. Komplikasyonlar enfeksiyon ve rahmin yaralanmasını içerir. Kadınların çoğunda düzenli adet periyotları işlemden kısa süre sonra geri döner. Ancak nadir durumlarda adet yeniden başlamaz ve menopoz başlar. Bu, uygulama zamanında 45 yaş ve üzerinde olan kadınlarda daha sıklıkla görülür. UAE’nun bir kadının üretkenliği, çocuk sahibi olması üzerindeki etkileri bilinmemektedir. Çocuk sahibi olmayı isteyebilecek kadınlar diğer tedavi şekillerini düşünmek isteyebilirler. Bu yöntem her tür myoma uygulanamaz. Bu seçeneği denemek isteyen hastaların bu yönteme uygunlukları açısından bir Kadın-Doğum uzmanı tarafından değerlendirilmesi gerekir. Doktorunuzla UAE’nun sizin için bir seçenek olup olmadığını konuşunuz.
Histerektomi
Histerektomi rahmin çıkarılmasıdır (histerektomi başlığında daha ayrıntılı bilgi edinebilirsiniz). Yumurtalıklar çıkarılabilir veya çıkarılmayabilir.
Bu işlem için, rahim karındaki bir kesiden veya vajinadan çıkartılabilir. Kullanılan yöntem myomların büyüklüğüne dayanır. Ağrı duyulmaması için, genel anestezi verilebilir, bu sizi uyutur, yada bölgesel anestezi kullanılabilir, bu vücudunuzun alt tarafındaki duyu hissini ortadan kaldırır. Bu işlemden sonra birkaç gün hastanede kalmanız gerekebilir.
Histerektomi aşağıdaki durumlarda gerekebilir:
Ø Ağrı ya da anormal kanama devam ederse
Ø Myomlar çok büyükse
Ø Diğer tedaviler mümkün değilse
Doktorunuz histerektomi yapılmanız gerektiğini düşünürse, öncelikle endometriumun (rahmin iç tabakası) hastalıkları gibi rahimle ilgili diğer sorunları dışlayacaktır. Histerektomi yapıldıktan sonra bir kadın artık çocuk sahibi olamaz.
Myomlar ve Gebelik
Gebe kadınların küçük bir kısmında myomlar vardır. Gebeyseniz ve myomlarınız varsa, muhtemelen siz veya bebeğiniz için problem yaratmayacaktır.
Gebelik sırasında myomların boyutunda artma olabilir. Bu büyümenin büyük kısmı rahme gelen kan akımından kaynaklanır. Gebeliğin vücut üzerine yüklediği diğer taleplerle de birleşerek, myomların büyümesi rahatsızlık, baskı hissi, yada ağrı oluşturabilir. Hastaların çoğunluğunda gebelikten sonra myomların boyutunda küçülme olur.
Myomlar şunların riskini artırabilir:
Ø Düşük (gebeliğin 20 haftadan önce sona ermesi durumu)
Ø Erken doğum
Ø Makat doğum (bebeğin baş aşağı durmak dışında bir pozisyonda olması)
Nadiren, büyük bir myom rahim ağzını kapatabilir ya da bebeğin doğum kanalından geçişini engelleyebilir. Bu durumda sezaryen doğum yapılır. Olguların çoğunda, büyük bir myom bile gebelik sırasında rahim genişledikçe bebeğin yolundan çekilecektir. Büyük myomları olan kadınlar doğumdan sonra daha fazla kan kaybı yaşayabilirler.
Sıklıkla, myomların gebelik sırasında tedavi edilmeleri gerekmez. Ağrı ya da rahatsızlık gibi belirtileriniz oluyorsa, doktorunuz istirahat verebilir. Bazen myomları olan gebe bir kadının ağrı, kanama yada erken doğum tehdidi nedeniyle bir süre hastanede kalması gerekebilir. Çok nadiren, gebe bir kadında myomektomi yapılabilir. Myomektomiden sonra sezaryen doğum gerekebilir.
Sonuç olarak;
Myomlar kadınlarda oldukça sık görülen iyi huylu büyümelerdir. 35 yaş üzerindeki yaklaşık her dört ya da beş kadından birinde bulunur. Myomlar hiçbir belirtiye neden olmayabilir ve tedavi gerektirmeyebilir.
Myomlarınız varsa ya da geçmişte olduysa, doktorunuz tarafından düzenli bir şekilde kontrol edilmelisiniz. Düzenli kontroller yaptırmak ve uyarıcı belirtiler hakkında dikkatli olmak tedavi gerektirebilecek değişikliklerden haberdar olmanıza yardımcı olacaktır.